Πεισίστρατος

Όνομα ενός ιστορικού και ενός μυθολογικού προσώπου. 1. (περ. 600 π.Χ. – 528/7 π.Χ.). Τύραννος των Αθηνών. Καταγόταν από τη Βραυρώνα της Αττικής. Ευγενικής καταγωγής, εύγλωττος και φιλόδοξος, διακρίθηκε στον πόλεμο κατά των Μεγαρέων (περ. 565 π.Χ.). Γύρω στο 561 π.Χ. κατέλαβε την Ακρόπολη και ανέλαβε την εξουσία, αλλά οι στρατηγοί των Παραλίων (δημοκρατικών) και των Πεδινών (αριστοκρατικών) ενώθηκαν εναντίον του και κατόρθωσαν την απομάκρυνσή του (560/59 π.Χ.). Φαίνεται ότι ο Π. επωφελούμενος από τις συγκρούσεις των αντιπάλων του μεταξύ τους (ο ίδιος φέρεται ως αρχηγός των Διακρίων), επέστρεψε και κατέλαβε ξανά την αρχή στην Αθήνα, με την υποστήριξη του Μεγακλή, αρχηγού των Παραλίων. Απομακρύνθηκε όμως πάλι, γύρω στο 549 π.Χ., ύστερα από νέα σύγκρουση με τον Μεγακλή. Τέλος, περίπου το 538 π.Χ., με τη βοήθεια των μισθοφόρων Θηβαίων, Ναξίων κ.ά., κατέλαβε πάλι την εξουσία και κυβέρνησε ως τύραννος την Αθήνα μέχρι τον θάνατό του. Ο Π. δεν έθιξε βασικά τους πολιτειακούς θεσμούς, όπως διαμορφώθηκαν από τη σολώνεια νομοθεσία. Επέβαλε όμως μεταρρυθμίσεις, όπως τον περιορισμό της μεγάλης γαιοκτησίας και την υποστήριξη των μικροαγροτών, τη φορολογία του εισοδήματος, νομισματικές μεταρρυθμίσεις, κ.ά. οι οποίες βασικά περιόριζαν τη δύναμη των αριστοκρατικών και έδιναν στη διακυβέρνησή του χαρακτήρα μεταβατικό προς τη δημοκρατική διαμόρφωση της πολιτείας (αυτό επιβεβαιώνεται και από την υποστήριξη προς το εμπόριο και τη ναυτιλία). Από την άλλη όμως μεριά έθετε φραγμό στην εξέλιξη των δημοκρατικών θεσμών και στην πολιτική εξουσία του δήμου, που δεν εκπροσωπείται ούτε προβάλλει διεκδικήσεις στα πλαίσια της τυραννίδος. Ο π. υποστήριξε επίσης τα γράμματα και τις τέχνες (κατά την εποχή του γίνεται η πρώτη προσπάθεια συγκέντρωσης και καταγραφής των ομηρικών επών), άρχισε την οικοδόμηση του ναού του Ολυμπίου Διός, δημιούργησε πολεμικό στόλο και αύξησε την επιρροή της Αθήνας στο Αιγαίο, θέτοντας τις βάσεις της αποικιακής της πολιτικής. Το καθεστώς του κατέρρευσε επί των διαδόχων του Ιππία και Iππάρχου, με τη δολοφονία του δεύτερου και τη φυγή του πρώτου στην περσική αυλή. 2. Ο νεότερος, γιος του Νέστορα και της Aναξίβιας. Υποδέχτηκε τον Τηλέμαχο όταν πήγε στην Πύλο αναζητώντας τον πατέρα του και τον οδήγησε στον βασιλιά Μενέλαο της Σπάρτης. Τον ομώνυμο γιο του έδιωξαν με τους άλλους απογόνους του Νέστορα από τη Μεσσηνία οι Ηρακλείδες.